Projektowanie dachów wiąże się nie tylko z wyborem pokrycia. Przed inżynierem (i pośrednio właścicielem budynku) staje w tym wypadku wiele wyzwań. Dach musi mieć odpowiednie nachylenie, aby woda nigdzie się nie osadzała. Musi być też wystarczająco wytrzymały, aby utrzymać masę swoją oraz potencjalnych innych obciążeń – dokonujących remontu robotników czy też śniegu.
Za wytrzymałość dachów odpowiadają elementy konstrukcyjne – między innymi wiązary. Dzisiaj postaramy się jak najdokładniej przedstawić ich charakterystykę.
Co to są wiązary dachowe?
Wiązary dachowe to podstawowe elementy więźby. Są to w dużym skrócie belki i inne elementy drewniane, które razem tworzą kratownicę odpowiedzialną za podtrzymywanie całego dachu.
Możemy je zobaczyć na wielu strychach i poddaszach. Jeśli spojrzymy w górę, ujrzymy belki umiejscowione prostopadle do płaszczyzny podłogi i zbiegające się pod szczytem dachu. W wielu wypadkach takie układy są dodatkowo wspomagane poprzecznymi elementami łączącymi. Ich zadaniem jest zapewnienie sztywności całemu układowi.
Oczywiście powyżej został opisany jedynie najprostszy typ więźby dachowej. Stosuje się go w domkach jednorodzinnych, zwłaszcza tych starego typu albo zwyczajnie stylizowanych na stare. Wiązary mogą być łączone w kratownice o wiele bardziej skomplikowane.
Jakie cechy muszą spełniać wiązary?
Wiązary drewniane zawsze są wykonywane z materiału najwyższej jakości. Stosowanie sklejek jako elementów konstrukcyjnych całkowicie odpada, a najlepiej sprawdzają się lite belki wycięte z jednego pnia. Każda z takich części powinna też być poddawana podstawowym badaniom wytrzymałościowym. W końcu od ich jakości zależy zdrowie i życie użytkowników.
Niekiedy w charakterze wiązarów stosuje się też elementy żelbetowe.
Wiązary prefabrykowane
Dawni budowniczowie wszystkie elementy swoich konstrukcji wykonywali samodzielnie. Wiązary i inne belki były więc przez nich wycinane z bali drewna.
Dzisiaj na szczęście nie ma potrzeby stosowania tej metody. Gotowe elementy do stworzenia więźby dachowej zakupimy u producenta. Na miejscu pozostaje jedynie połączenie ich w odpowiedniej konfiguracji. Wymaga to olbrzymiej wiedzy i wprawy, ale i tak jest łatwiejsze niż tworzenie więźby od podstaw.
Oczywiście nie każda konstrukcja dachowa jest uniwersalna. Czasami też zwieńczenie budynku jest na tyle nietypowe, że wymaga też kratownicy o unikalnych parametrach. Na szczęście elementy dedykowanej więźby też można zamówić.
Z czego składa się więźba dachowa?
Wiązary dachowe są tylko jednym z elementów kratownicy. Wszystkie części muszą być tak dobrane i połączone, aby sumarycznie uzyskać wymaganą wytrzymałość (a konkretnie rzecz ujmując wymagane wytrzymałości). Przykładowe elementy więźby dachowej to:
- Pasy – dolne i górne. Stanowią odpowiednio podstawę konstrukcji oraz część, która jest narażona na największe naciski. To właśnie one dają kratownicy bazową sztywność, która następnie jest wzmacniana przez pozostałe elementy.
- Krzyżulce. Elementy, które jak sama nazwa wskazuje, montowane są po skosie. Korzysta się z nich przede wszystkim w dachach o niewielkim spadku.
- Słupki. Ich roli nie trzeba chyba tłumaczyć. Są elementami pionowymi.
- Węzły. Nie są elementem w tradycyjnym tego słowa znaczenia, ale terminem. Warto go jednak przytoczyć, bo odgrywają bardzo ważną rolę podczas projektowania konstrukcji. Węzły to miejsca styku słupków, pasów i krzyżulców. To właśnie w nich rozkładają się siły nacisku.
- Elementy łączące. Często części więźby dachowej są za sobą łączone za pomocą zabiegów ciesielskich – głównie profilowania w taki sposób, aby do siebie pasowały. Niejednokrotnie zobaczymy też wzmocnienia konstrukcji w formie metalowych łączników.
Z im większej ilości elementów będzie się składała więźba i im gęściej będą one się łączyły w węzły, tym wyższe parametry będziemy mogli uzyskać.
W dzisiejszych czasach technologia budowlana postępuje w zastraszającym tempie. Konstruktorzy mają więc szeroką gamę opcji do wyboru, wiązary dachowe dalej jednak pozostają bardzo popularną opcją.
Artykuł powstał we wsparciu z firmą Kasmo.
