Stopy brązu wykorzystywane są do wytwarzania różnego rodzaju wyrobów już od tysięcy lat. W starożytności materiał ten służył głównie do wykonywania narzędzi, ozdób i przedmiotów codziennego użytku. A jakie dziś mają zastosowanie brązy? Jakie są ich rodzaje i właściwości? Wyjaśniamy w artykule.
Czym są stopy brązu?
Brązem nazywamy stopy, których głównymi pierwiastkami są miedź i cyna (opcjonalnie miedź i inne pierwiastki np. aluminium, krzem, beryl, fosfor, żelazo czy mangan). Przy czym zawartość wagowa miedzi w jej stopach powinna wynosić ok. 80-90%. Brązy dzieli się na te przeznaczone do obróbki plastycznej i brązy odlewnicze. Do tych pierwszych zaliczamy m.in.:
- brązy cynowe: zawierają ok. 1-9% cyny;
- brązy aluminiowe: zawierają ok. 4-11% aluminium;
- brązy specjalne: z domieszką krzemu lub berylu.
Brązy odlewnicze to np.:
- brązy cynowo-fosforowe;
- brąz aluminiowo-żelazne;
- brązy krzemowo-cynkowo-manganowe.
W zależności od zastosowanych dodatków, brązy wyróżniają się odmiennymi parametrami technicznymi i zastosowaniem w przemyśle.
Właściwości brązu
Brązy są stopami o dobrej obrabialności oraz wytrzymałości mechanicznej i temperaturowej. Niewielka podatność na korozję sprawia, że materiał ten wykorzystuje się na dużą skalę w motoryzacji, przemyśle maszynowym, a także w hydraulice i zdobnictwie. Brązy wysokostopowe (o stosunkowo dużej zawartości składników stopowych) łatwo ulegają procesom hartowania, co zwiększa własności wytrzymałościowe tego materiału. Stopy brązu znane są też ze swoich właściwości przeciwciernych, czyli odporności na ścieranie powierzchni i niszczenie wewnętrznej struktury. Sporym ograniczeniem w użytkowaniu brązu na większą skalę w różnych gałęziach przemysłu jest stosunkowo wysoka cena, w porównaniu do innych metali lub produktów tworzywowych. Wyroby z brązu oferuje hurtownia metali nieżelaznych w Zielonce, koło Bydgoszczy.
Zastosowanie stopów brązu
Stopów brązu używa się do wykonywania złączy rur ze stali nierdzewnej i miedzi stosowanych do wykonywania instalacji gazowych i wodno-kanalizacyjnych. Jest tak za sprawą ich odporności na wysokie temperatury oraz korozję i niepodatność na szybkie zużywanie się. Brązy znajdują swoje zastosowanie także w budownictwie przy produkcji części maszyn, dzwonów oraz ozdobnych naczyń. Doskonała kowalność i ciągliwość sprawiają natomiast, że z tych stopów można wytwarzać różnego rodzaju pręty brązowe i tuleje.
